20 november 2016

BIJEN EN HOMMELS

Bijen en hommels zijn ecologisch onmisbaar en verdienen bescherming via het milieurecht. Bijensterfte neemt wereldwijd en in Nederland alarmerend toe. De Bijenstichting (Bijenlint) is een aaneenschakeling van initiatieven ter bevordering van de overlevingskansen van bijen en maakt zich zorgen over de invloed van bestrijdingsmiddelen, ook wel neonicotinoïden genoemd, op de overleving van bijen en hommels.

Kleine doses aan neonicotinoïden kunnen tot sterfte van een bijenvolk leiden. Neonicotinoïden hebben een systematisch karakter en werken lang door. Neonicotinoïden verzwakken het immuunsysteebijensterfte bijenm van insecten, waaronder bijen en hommels, waardoor die aan een breed scala van oorzaken bezwijken. Ook is sprake van cumulatieve en synergetische effecten bij blootstelling aan andere neonicotinoïden.

De Bijenstichting, bijensterfte en toelatingen van pesticiden

Namens De Bijenstichting is bezwaar gemaakt en beroep ingesteld tegen diverse toelatingen van bestrijdingsmiddelen door de Nederlandse overheid. Met deze toelatingen kunnen bedrijven zowel in Nederland  en -als de zonale procedure is doorlopen- elders in Europa bestrijdingsmiddelen op de markt brengen.

Openbaarmaking geheim gehouden studies en toelatingen

Om de publieke en de wetenschappelijke discussie over de schadelijke effecten van deze middelen te stimuleren en om onderbouwd tegen de toelatingen van de bestrijdingsmiddelen bij de rechter op te komen, heeft De Bijenstichting om openbaarmaking gevraagd van de geheime studies en tests waarop deze middelen zijn toegelaten. De Bijenstichting werkt in dat verband samen met topwetenschapper Prof. dr. Jeroen van der Sluijs, verbonden aan de afdeling Natuurwetenschap en Samenleving van het Copernicus Instituut voor Duurzame ontwikkeling van de Universiteit Utrecht.

Het verzoek om openbaarmaking heeft ertoe geleid dat de Nederlandse rechter (het College voor Beroep voor het Bedrijfsleven) aan het Europese Hof van Justitie gevraagd heeft prejudiciële vragen heeft gesteld hoe het Verdrag van Aarhus en de Milieu-informatierichtlijn bij een verzoek om openbaarmaking moet worden uitgelegd. Zo onder meer wat onder “emissies in het milieu” moet worden verstaan. Als sprake is van “emissies in het milieu” moeten deze volgens de Europese Milieu-informatierichtlijn sowieso openbaar worden gemaakt

Het bijenarrest

Inmiddels heeft het Hof van Justitie arrest op 23 november 2016 (zaak C-442/14 (NL) (ENG)) gewezen en zeer breed geoordeeld dat er een ruime uitleg moet worden gegeven aan “emissies in het milieu”. “Milieu-informatie moet op de breedst mogelijke manier systematisch aan het publiek ter beschikking worden gesteld en worden verspreid”. Er is geen onderscheid tussen “emissies”, enerzijds en “lozingen en ander vrijkomen van stof in het milieu” anderzijds. Anders zou er sprake zijn van een kunstmatig onderscheid. Het gaat bij “emissies om het milieu” niet alleen om “emissies afkomstig van installaties”, maar ook om “emissies in het milieu” bij het vrijkomen in het milieu van producten of stoffen afkomstig van gewasbeschermingsmiddelen of biociden of hun werkzame stoffen.

Omdat De Bijenstichting in staat te stellen de daadwerkelijke of voorzienbare emissies te controleren moet zij een zo ruim mogelijke toegang krijgen tot het toelatingsdossier van de betrokken middelen, zowel voor wat betreft de invloeden die emissies op de kortere als de langere termijn kunnen hebben. Het gaat met name om de residuen die na het gebruik van het product in het milieu aanwezig zijn en studie over de mate van stofdrift bij dit gebruik, ongeacht of deze gegevens afkomstig zijn uit (semi-)veldstudies, laboratoriumstudies of translocatiestudies.

Voortgang voor bijen en hommels

Tot nu toe zijn de studies en tests geheim gehouden. Met de beantwoording van het Hof van Justitie is nog geen einde gekomen aan de procedures bij het College voor het Beroep van het Bedrijfsleven. Het College voor het Beroep van het Bedrijfsleven zal nu de behandeling van de zaken voortzetten en beslissen welke studies en tests precies openbaar moeten worden gemaakt. Pas dan kan inhoudelijk aan de orde komen of bestrijdingsmiddelen bijensterfte veroorzaken.

Een ding is nu al duidelijk: dat zal in een veel grotere mate het geval zijn dan door Nederland en het bedrijfsleven is gedacht.
En die ruime toegang moet ook in andere milieu-kwesties worden gegeven.

Lees over: De Bijenstichting
De Bijenstichting werkt op basis van fundraising. Jaap Molenaar, voorzitter van De Bijenstichting zet zich daarvoor in, maar ook Diana Wildschut @uitdewar en vele anderen. Onmisbaar!
U kunt ook een bijdrage leveren. Graag verwijs ik naar: probijo.

Lees meer over: Bijensterfte, de oorzaken en de gevolgen.
Volg @bijenlint @bijensterft @Jeroen_vdSluijs @uitdewar op twitter

PERS OVER HET BIJENARREST:

Hof: geheimhouden milieu-info mag niet (Trouw)openbaarmaking milieu-informatie bijensterfte

Europees Hof: studies pesticides moeten openbaar (NOS)

Neonicotinoids: Landmark European Court Verdict Could Change Bee Deaths Debate

‘An important victory’

Christopher Connolly, a neurobiologist at Dundee University, told Energydesk that the ECJs verdict was “an important victory for both science and the public.”

Connolly added: “All evidence relating to the safety of any product, either to the environment or to human health, should always be disclosed. Only then can an assessment of risk be discussed openly by scientists and their views relayed to the public.”

ECJ Issues Two Landmark Judgments On Access To Environmental Documents

New Court Ruling Could Transform Bee Deaths Debate

Breuklijn in de Nederlandse rechtspraak: nieuwe rechtspraak

Inmiddels is de Nederlandse rechtspraak door het bijenarrest sprake van een breuklijn in de jurisprudentie over openbaarmaking van milieu-informatie en in het bijzonder emissiegegevens. Dit is voor het milieurecht van bijzonder belang.
Lees hier over het omgaan van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State in de tweede openbaarmakingsuitspraak van  16 augustus 2017 over de Eemshaven en de uitspraak van de Rechtbank Amsterdam een dag erna over afzet- en verkoopgegevens van bestrijdingsmiddelen.
En hier wat de Rechtbank Gelderland op 12 april 2018 oordeelde over dierenaantallen, ammoniak- en zuurgegevens.