Als de rechter je in een bestuursrechtelijke zaak in het gelijk stelt en het besluit wordt vernietigd, moet het bestuursorgaan in beginsel de proceskosten vergoeden. Dit heet een proceskostenveroordeling. Voor een proceskostenveroordeling in hoger beroep moet tegen de uitspraak terecht hoger beroep zijn ingesteld om een veroordeling in de proceskosten te krijgen. Het maakt niet uit dat de rechter in hoger beroep het besluit rechtmatig oordeelt.1
Om een proceskostenveroordeling moet wel tijdig zijn verzocht. Hoeveel bedraagt die kostenveroordeling? En over welke kosten hebben we het?
Het Besluit proceskosten bestuursrecht bepaalt welke kosten daarvoor in aanmerking komen. Dat zijn onder meer de kosten van een door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand (advocaatkosten) en een door een deskundige uitgebracht verslag of een naar de hoorzitting meegenomen deskundige.
Advocaatkosten
Voor wat betreft de kosten van een advocaat worden niet de daadwerkelijk door de advocaat in rekening gebrachte kosten vergoed. Er vindt alleen vergoeding plaats met toepassing van een wettelijke forfaitaire systeem aan de hand van het aantal verrichte proceshandelingen. Per proceshandeling worden punten toegekend. Ook wordt er met hantering van een factor een bepaald gewicht aan zaken toegekend. In 2019 geldt voor een beroep- of een hogerberoepsprocedure een uurtarief van 512,- euro per punt. Bij meerdere samenhangende zaken wordt ook een bepaalde factor gehanteerd.
Kosten inschakeling van een deskundige
Het kan nodig zijn een deskundige in te schakelen. Bijvoorbeeld als de overheid de nodige onderzoeksrapporten heeft laten uitbrengen en op basis daarvan tot een besluit is gekomen. Dan is het noodzakelijk om met een deskundige aannemelijk te maken dat het verrichte onderzoek onvolledigheid, feitelijk onjuist is of een gebrekkige onderbouwing heeft. De kosten daarvan draag je zelf.
Als het (hoger) beroep echter succesvol is, kan de rechter een proceskostenveroordeling uitspreken voor de werkzaamheden die een deskundige heeft verricht. Daarnaast komen de kosten van de deskundige in aanmerking om mee te komen naar de zitting. Bij een veroordeling moet het bestuursorgaan die proceskostenveroordeling voldoen, waar dus zowel de advocaatkosten als de deskundigekosten onderdeel vanuit maken.
Dubbele redelijkheidstoets deskundigenkosten
Volgens vaste rechtspraak komen de kosten van een deskundigein beginsel voor vergoeding in aanmerking als het inroepen van die deskundige redelijk was en ook de deskundigenkosten zelf redelijk zijn.2 De hoofdregel is dat niet is vereist dat een deskundigenrapport over een voor de uitkomst van dat geschil mogelijk relevante vraag uiteindelijk heeft bijgedragen aan de rechterlijke beslissing.
Bijzondere omstandigheden
In bijzondere omstandigheden kan van deze uitgangspunten voor vergoeding van de advocaat- en de deskundigenkosten worden afgeweken.3 In de uitspraak van 25 juli 2018 heeft de Raad van State geoordeeld dat er in het omgevingsrecht voor de deskundigekosten bijzondere omstandigheden gelden.4
Uitzondering voor het omgevingsrecht
In het omgevingsrecht kunnen de beroepsgronden namelijk gericht zijn tegen zeer verschillende aspecten van hetzelfde besluit. Zo kunnen in beroep tegen een besluit tot vaststelling van een bestemmingsplan of tot verlening van een omgevingsvergunning gronden worden aangevoerd over aspecten, zoals geluid, geur, luchtkwaliteit, stikstof, natuur, landschap, externe veiligheid en/of de volksgezondheid. Wanneer ter onderbouwing van een beroepsgrond over bijvoorbeeld het aspect geluid een rapport door een deskundige wordt opgesteld en de bestuursrechter komt na een inhoudelijke bespreking tot de slotsom dat die beroepsgrond niet slaagt, dan komen de kosten in verband met het geluidsrapport niet voor vergoeding in aanmerking. Ook niet als om andere redenen het besluit wordt vernietigd. Bijvoorbeeld vanwege een ambtshalve te toetsen aspect of vanwege een andere beroepsgrond over een ander aspect van het bestreden besluit, bijvoorbeeld over geurhinder, en die beroepsgrond slaagt wel.
In de uitspraak waar deze uitzondering is overwogen, kwamen de deskundigenrapporten over verkeer en verkeersveiligheid niet voor vergoeding in aanmerking. De succesvolle beroepsgrond zag op de formulering van de voorwaardelijke verplichting over de landschappelijke kwaliteit. Daarvoor was geen deskundigenrapport opgesteld. Er werd dus geen proceskostenvergoeding voor deskundigenrapporten toegekend.
Hoogte uurtarief deskundige volgens de wet
Art. 2 van het Besluit proceskosten bestuursrecht leidt tot de toepassing van het Besluit tarieven in strafzaken 2003 en het Indexeringsbesluit 2018. Naar gelang de werkzaamheden niet of in meer of mindere mate van wetenschappelijke of bijzondere aard zijn, geldt een bepaald uurtarief. In 2019 bedraagt dat tarief ten hoogste € 126,47 per uur.5
Proceskosten Raad van State en het proceskostenformulier
Als je bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State over een bestemmingsplan of omgevingsvergunning procedeert, moet er voor de zitting een proceskostenformulier worden ingeleverd. De gegevens van een deskundige moeten zijn ingevuld en een urenspecificatie moeten zijn bijgevoegd (download hier het proceskostenformulier van de Raad van State). Het is verstandig de declaraties bij te voegen. In geval van succes veroordeelt de Raad van State op basis daarvan het bestuursorgaan tot vergoeding van de advocaat- en deskundigenkosten.
Voor een procedure bij andere bestuursrechters: download hier het declaratieformulier
1 ABRvS 4 april 2018, ECLI:NL:RVS:2018:1106
2 ABRvS 7 februari 2018, ECLI:NL:RVS:2018:380
3 Voor de kosten van beroepsmatig gemaakte kosten van rechtsbijstand bepaalt het derde lid van artikel 2 Besluit proceskosten bestuursrecht dat er van het forfaitaire toekenning kan worden afgeweken in bijzondere omstandigheden. 4 ABRvS 25 juli 2018, ECLI:NL:RVS:2018:2505
5 Besluit van 3 december 2018 tot wijziging van het Besluit tarieven in strafzaken 2003 in verband met de indexering van de vergoedingen voor psychiaters en psychologen en de verhoging van urenmaxima bij het opstellen van tripelrapportages. In 2018 was het tarief € 122,63 per uur. ABRvS 29 mei 2019, ECLI:NL:RVS:2019:1603
6 Image by Free-Photo from Pixabay
test-file
test-file